چهار نکته مهم در شخصیت پردازی جامع| انجمن رمان ایران

[شکارچی]

چگونه یه شخصیت کامل بسازیم؟


شخصیت پردازی در داستان به نظر خیلی از منتقدان و نویسندگان، مهم‌ترین و شاید سخت‌ترین بخش یک نوشته داستانی است. شخصیت‌ها هستند که قرارند بار روایت یک داستان را به دوش بکشند و هر چه قدر به واقعیت نزدیک تر باشند، داستان هم واقعی تر و جذاب تر است. اگر این اتفاق به درستی نیافتد، شخصیت‌ها در حد تیپ باقی می‌مانند. یکی از بزرگترین نقدهایی که به طنزهای مهران مدیری از جمله پاورچین و… می‌شود نیز همین است که شخصیت‌ها در حد تیپ باقی می‌مانند. و شاید این شخصیت‌ها جذاب باشند، اما در حد یک تیپ ساده کارمندی باقی مانده‌اند. پس لازم است که بیشتر در مورد تیپ و شخصیت پردازی صحبت کنیم تا تفاوت آنها را بهتر درک کنیم و بتوانیم شخصیت‌های ماندگار خلق کنیم.

 

[شکارچی]

تفاوت تیپ و شخصیت پردازی
تیپ‌ها در داستان، نماینده یک قشر خاص از جامعه هستند. اگر بخواهیم دقیق تر صحبت کنیم، تیپ یعنی کسی که رفتارش مطابق با رفتار افراد دیگری است که دارای همان شغل، همان رتبه اجتماعی و همان محل زندگی هستند. ساختن تیپ‌ها خیلی سخت نیستند. و همین که بدانیم رفتار عمومی یک شغل خاص، یا یک رتبه اجتماعی چگونه است، حدوداً به کلیت یک تیپ رسیده ایم.
اما شخصیت پردازی، یعنی فراتر رفتن از ویژگی‌های ثابت شخصیتی که یک فرد می‌تواند باشد. اگر رفتارهایی برای یک قصاب در نظر بگیریم که با کلیت تصور ما از یک قصاب متفاوت باشد، یک شخصیت خلق کرده ایم. یکی از راه‌هایی که باعث شد فیلم‌های جنگی بعد از انقلاب، شبیه به هم شده باشند، عدم علاقه به شخصیت پردازی در مورد سربازها و فرماندهان نظامی حاضر در جنگ بود. با اضافه کردن ویژگی‌هایی در مورد خانواده، رفتارهای متفاوت با تیپ سرباز و فرمانده و… داستان‌های جنگی واقعی تر و اثرگذارتر شدند. همین مثال را در مورد پلیس‌های ایرانی هم می‌توان زد. ساختن شخصیت‌های پلیسی که آنها هم احساساتی می‌شوند، خانواده دارند و جنسشان از سنگ نیست، باعث شد نگاه عمومی نسبت به پلیس‌ها کمی تغییر کرد.

 

[شکارچی]

چهار جنبه شخصیت پردازی که باید به آنها اهمیت بدهیم​

جنبه‌های زیادی برای یک شخصیت می‌توان در نظر گرفت. اما معمولاً همه این جنبه‌ها را در چهار وجه کاملاً مشخص می‌توان گنجاند و از آنها استفاده کرد. شغل، اجتماع، خانواده و تنهایی! توجه د اشته باشید که ممکن است در یک یا دو تا از این وجه ها، بخواهیم خلاقیت ایجاد کنیم. اما اشاره به این چهار وجه،لازم است.

 

[شکارچی]

رفتار شغلی​

وقتی در مورد رفتار شغلی صحبت می‌کنیم، وجهی فراتر از تیپ شغل‌های متفاوت است. به عنوان مثال، اگر کارمند است، مهندس است، یا هر شغل دیگری مهم نیست. مهم رفتاری است که در محل کارش دارد. یک نویسنده می تواند شخصیت را متفاوت از همکارانش در نظر بگیرد.

شخصیت پلیسی را در نظر بگیرید که دوست ندارد یک دزد مشهور را بگیرد! (مخمصه، مایکل مان). یا پلیسی را در نظر بگیرید که فرضیه پرداز بسیار توانایی است (هرکول پوآرو، آگاتا کریستی). به پیانیستی فکر کنید که هیچ وقت از روی کشتی پایین نمی آید (افسانه ۱۹۰۰). و… داستان ها و فیلم های معروف دیگر…

 

[شکارچی]

رفتار با اجتماع​

شخصیت هر شغلی که داشته باشد، هر چه قدر برای رسیدن به آن تلاش کرده باشد، و هر چه قدر هم که دنیا برای رسیدن به این جایگاه با او مهربان یا سختگیر بوده، توی رفتار شغلی اش تاثیر داشته است. اما همه این ها، ربطی به رفتار اجتماعی این شخصیت ندارد. هر شخصیتی، با هر شغلی می تواند رفتاری متفاوت در جامعه داشته باشد. نویسنده ای را تصور کنید که از حضور در اجتماع گریزان است و همه ارتباطش با دنیا، پیک‌هایی هستند که برایش وسایل مورد نیازش را می‌آورند (در جستجوی فارستر، با بازی شون کانری). یا عکاسی خجالتی را تصور کنید که به واسطه نیرویی که یک باره به دست می‌آورد میلش برای کمک به اجتماع بیشتر می شود (مرد عنکبوتی، سم ریمی).

 

[شکارچی]

رفتار با خانواده​

نوع ارتباط افراد با خانواده، تفاوتی عمیق با شغل و رفتار اجتماعی افراد دارد. بعضی ها در بیرون از خانه آرام و درون خانه عصبی هستند و اصطلاحاً به «شیر توی خانه» معروفند. و بعضی نیز برعکس، همه کمشکش ها و درگیری ها را بیرون از خانه نگه می دارند، تا امنیت خانگی آنها تامین شود. نگاهی بیاندازیم به رابطه خانوادگی گنگسترهایی که در فیلم های مختلف دیده ایم. آدم‌هایی هستند که همه جنگ و گریزشان بیرون از خانه است! یا پلیس های وظیفه شناسی را ببینید که برای امنیت خانواده خودشان، اهمیت زیادی قائلند.

 

[شکارچی]

رفتار در تنهایی​

اگر بگوییم که مهم ترین بخش ساختن یک شخصیت، رفتار او در تنهایی است، راه دوری نرفته ایم. تنهایی، بخش مهمی از یک شخصیت را می سازد. زیرا تنها جایی که یک شخصیت، خود واقعیش می شود، لحظاتی است که در تنهایی با خودش روبرو می شود.

لحظه هایی که معمولاً شخص با تنهایی خودش روبرو می شود، مکان های بسته و خصوصی، روبروی آینه، تاریکی و… است. بیشتر وقت ها، همه این شرایط اماده نیست. اما آینه دستشویی، آینه اتاق پروی یک فروشگاه، تاریکی در یک کلبه وسط جنگل و… همه جزو این مکان ها به حساب می آیند. خلاقیت بیشتر در ساختن فضاهایی که بتواند شخصیت را در تنهایی خودش قرار بدهد، نیز به عهده نویسنده است..

 

[شکارچی]

چرا تختی را دوست داریم؟​

اگر نگاهی به اسطوره ها بیاندازیم، می بینیم که اصرار به شناخت چهار وجه شخصیت انها همیشه وجود داشته است. و معمولاً علاقه مندیم که چهار وجه یک شخصیت معروف را بشناسیم. اطلاعاتی که در مورد خانواده و نوع زندگی سلبریتی ها وجود دارد هم از همین علاقه به شناخت واقعی تر شخصیت مورد علاقه مان است.

تختی، از این نظر یک نمونه کامل است. غلامرضا تختی، یک کشتی گیر موفق بود. رفتارش با مردم بسیار خاکی بود. همه ما حداقل یک بار عکس تختی را در کنار مادرش دیده ایم. و می دانیم که در تنهایی به این فکر کرده نباید از سمت مصدوم کشتی گیر حریف، حمله کند. این ها نکته هایی است که تختی را ماندگار کرده است.

مصطفی مردانی ​